مواد ضدعفونی کننده چیست؟
ضدعفونی‌کننده ها عوامل شیمیایی هستند که برای از بین بردن یا جلوگیری از رشد باکتری‌ها، ویروس ها، قارچ ها و کپک ها بر روی سطوح غیر زنده و پوست انسان استفاده می شوند. مواد ضدعفونی کننده، که میکروارگانیسم های موجود بر روی اشیاء بی جان (غیر زنده) را از بین می برند باید از آنتی سپتیک ها و آنتی بیوتیک ها که میکروارگانیسم های داخل بدن را از بین می برند متمایز کرد. “ماده فعال” هر فرمول ضدعفونی کننده همان چیزی است که پاتوژن ها را می کشد. معمولا ضدعفونی کننده ها پوشش ویروس، کپسید و ژنوم ویروسی آن را هدف قرار می دهند و با مختل کردن یا آسیب رساندن به سلول ها باعث کند شدن یا جلوگیری از رشد آن ها می شود. ضدعفونی کننده ها روزانه در محیط های پزشکی برای کاهش خطر عفونت و جلوگیری از گسترش میکروب ها استفاده می شوند. در حالی که آن ها به طور کلی بی خطر هستند، بهتر است از استفاده طولانی مدت خودداری کرد.
لازم به ذکر است همانند آنتی بیوتیک ها، نگرانی برای ایجاد مقاومت در برابر ضدعفونی کننده ها وجود دارد. بنابراین استفاده از ضدعفونی کننده صحیح از اهمیت بالایی برخوردار است. برای مثال پروتئین‌های پریون پروتئین‌های طبیعی هستند که در سطح بسیاری از سلول‌ها یافت می‌شوند. این پروتئین ها در برابر ضدعفونی کننده های معمولی بسیار مقاوم هستند و هیچ عامل خاصی وجود ندارد که بتواند بافت های آلوده به انسفالوپاتی های دژنراتیو قابل انتقال (TDE) را ضد عفونی کند.
- استفاده از الکل به عنوان ضد عفونی کننده
صدها سال است که الکل به عنوان یک ضدعفونی کننده به طور گسترده مورد استفاده قرار گرفته است. آن ها یک فعالیت ضد میکروبی وسیع الطیف دارند که به دلیل آسیب غشایی و لیز سلولی است. چند راه وجود دارد که الکل می تواند باکتری ها و ویروس ها را از بین ببرد، مهمترین راه این است که آن ها پروتئین ها را دناتوره می کنند. سایر روش‌های عمل شامل تأثیر مستقیم بر RNA ارگانیسم، کشتن سلول از طریق شکستن غشای پلاسمایی آن، لیز سلولی و تداخل در متابولیسم سلول است.
ایزوپروپیل الکل چیست و چگونه استفاده می شود؟
ایزوپروپیل الکل (2-پروپانول)، همچنین به عنوان ایزوپروپانول یا IPA شناخته می شود، رایج ترین و پرمصرف ترین ضدعفونی کننده در داروسازی، بیمارستان ها، اتاق های استریل ، و لوازم الکترونیکی یا تولید تجهیزات پزشکی است. محلول‌های مختلف، درجه های خلوص، غلظت ها و انواع الکل زمانی که به درستی استفاده شوند، خواص پاک‌کنندگی و ضدعفونی مفیدی دارند. برای بهبود اثربخشی محصولات الکلی، گاهی اوقات آن ها را با نرم کننده ها (کاهش زمان تبخیر) و با سایر بیوسیدها مانند کلرهگزیدین (که بیشتر از الکل روی پوست می ماند) مخلوط می شوند.
بهترین غلظت الکل، 99% یا 70% ؟
یک تصور غلط این است که درصد بالاتری از غلظت الکل در ضدعفونی‌کننده ها اثربخشی بیشتری را در از بین بردن میکروب‌ها و عوامل بیماری‌زا از سطوح مورد استفاده ایجاد می‌کند. اما ایزوپروپیل الکل 70 درصد در کشتن باکتری ها و ویروس ها بسیار بهتر از ایزوپروپیل الکل 99 درصد است. به عنوان یک ضدعفونی کننده، غلظت 70 درصد الکل در از بین بردن عوامل بیماری زا مؤثر است.
تفاوت بین ایزوپروپیل الکل 70% و 99% چیست؟
ایزوپروپیل الکل 99٪ یک ایزوپروپانول خالص است در حالی که ایزوپروپیل الکل70٪ ایزوپروپانول خالص است که با 30 درصد آب خالص حجمی رقیق شده است. ایزوپروپیل الکل 70 درصد موجودات زنده را با دناتوره کردن پروتئین‌ها و حل کردن لیپیدهای آن‌ها می‌کشد و در برابر بیشتر باکتری‌ها، قارچ‌ها و بسیاری از ویروس‌ها مؤثر است، اما در برابر هاگ های باکتریایی بی‌اثر است.
چرا الکل رقیق تر اثر بخشی بهتری دارد؟
استفاده از محلول های غلیظ تر (99%) منجر به انعقاد تقریباً فوری پروتئین های سطحی یا دیواره سلولی می شود و از عبور الکل به داخل سلول جلوگیری می کند. هنگامی که غشای خارجی منعقد می شود، از عبور ایزوپروپیل به ویروس یا باکتری محافظت می کند. بنابراین محلول قوی تر ایزوپروپیل محافظتی برای میکروب در برابر خواص ضدعفونی کننده ایزوپروپیل ایجاد می کند و ویروس یا باکتری را در برابر الکل ایزوپروپیل انعطاف پذیرتر می کند. به بیان ساده تر، غلظت های بالاتر باعث آسیب خارجی می شود که یک دیواره محافظ را تشکیل می دهد و از ارگانیسم محافظت می کند. علاوه بر این، ایزوپروپانول 99 درصد خیلی سریع تبخیر می‌شود که به آن اجازه نفوذ به دیواره‌های سلولی و کشتن باکتری‌ها را نمی‌دهد و بنابراین برای ضدعفونی کردن سطوح خوب نیست. به عبارت دیگر، قبل از اینکه بتواند به پاتوژن نفوذ کند، قسمت بیرونی سلول را تجزیه می کند.
وجود آب یک عامل حیاتی در از بین بردن یا مهار رشد میکروارگانیسم های بیماری زا با ایزوپروپیل الکل است. آب به عنوان یک کاتالیزور عمل می کند و نقش کلیدی در دناتوره کردن پروتئین های غشای سلول های رویشی ایفا می کند. محتوای آب اضافی تبخیر را کند می کند، بنابراین زمان تماس با سطح را افزایش می دهد و اثربخشی را افزایش می دهد. در نتیجه در الکل ایزوپروپیل 70٪ انعقاد پروتئین های سطحی با سرعت کمتری انجام می شود. به دلیل اختلاف غلظت آب و الکل در دو طرف دیواره سلولی، الکل 70٪ از غشای سلولی عبور می کند، به کل سلول حمله کرده و با دناتوره کردن پروتئین های آنزیمی و ساختاری باکتری ها را از بین می برد. البته شایان به ذکر است هنگامی که غلظت الکل به زیر 50٪ کاهش می یابد، سودمندی برای ضدعفونی به شدت کاهش می یابد.
آیا ایزوپروپیل الکل در برابر قارچ و هاگ قارچ موثر است؟
ایزوپروپیل الکل ممکن است به طور متناوب در برابر قارچ موثر باشد اما در برابر اسپور قارچ موثر نیست. درمان کپک و قارچ به طور کلی مشکل رطوبت در نظر گرفته می شود. استفاده از یک پاک کننده سطح ممکن است تاثیر کمی بر حذف قارچ داشته باشد یا هیچ تاثیری نداشته باشد. سفید کننده و پراکسید هیدروژن بیشتر مربوط به کپک و قارچ هستند.
الکل بدون آب چیست؟ آیا الکل بدون آب مانند 99٪ است؟
بدون آب به این معنی است که یک محلول حاوی آب نیست و به طور کلی دارای غلظت 99٪ + است. ایزوپروپیل الکلی که 100% بدون آب باشد امکان پذیر نیست زیرا بلافاصله پس از قرار گرفتن در معرض هوای مرطوب آب را جذب می کند. الکل های بی آب با کیفیت بالا خلوص 99.96% را تولید می کنند.
الکل دناتوره چیست؟
الکل دناتوره حاوی ماده تقلبی است که محلول را غیرقابل نوشیدن می کند. گاهی اوقات این افزودنی معطر است که می تواند حالت تهوع و بوی ناشی از بخارات الکل را کاهش دهد. در حالی که برخی از فروشگاه های آنلاین ممکن است محصولات خود را به عنوان “الکل ایزوپروپیل 100٪ خالص دناتوره شده” به بازار عرضه کنند، این یک اشتباه است و ایزوپروپیل الکل خالص حاوی مواد دناتوره کننده نیست.
نکته پایانی
درصد الکل و اثربخشی آن در کشتن ویروس ها به ویروس مورد نظر بستگی دارد. ویروس هایی با ساختار پوششی مانند سرماخوردگی، آنفولانزا یا کرونا ویروس را می توان با محلول های الکلی 60 درصد یا بالاتر تجزیه کرد. با این حال، سایر ساختارهای ویروسی مانند نورو ویروس را نمی توان با هیچ غلظتی از الکل از بین برد. هنگام استفاده از الکل برای ضدعفونی یا ضدعفونی کردن یک منطقه، توصیه می شود که ابتدا آن منطقه تمیز شود، زیرا خاصیت کشتن میکروب ها افزایش می یابد. مرحله تمیز کردن به حذف فیزیکی هرگونه خاک و کثیفی کمک می کند، در نتیجه مقدار خاک و مواد پروتئینی را که می تواند قدرت الکل را کاهش دهد به حداقل می رساند.